Mijn job als … milieu-econoom

Hogere IQ-scores, minder stress, meer levensvoldoening … Kinderen die opgroeien met meer natuur in de buurt, halen daar veel voordelen uit. Als volwassenen plukken ze daar de vruchten van, bijvoorbeeld via een hoger inkomen. Milieu-econoom Robert Malina (UHasselt) plakt een concrete prijs op de voordelen van groene ruimte: “Als je iets in geld uitdrukt, begrijpen mensen beter wat het waard is.”

Milieu en economie: voor veel mensen zijn dat tegengestelde begrippen. Hoe breng je die samen? 

“Als milieu-econoom hou ik me vaak bezig met ecosysteemdiensten. Dat zijn de voordelen die de natuur aan de samenleving biedt, zoals zuivere lucht, drinkbaar water, recreatie of bestuiving door wilde insecten. Zulke voordelen probeer ik een monetaire waarde toe te kennen. Ik plak bijvoorbeeld een concrete prijs op de voordelen van een groene speelplaats, met veel bomen en planten.” 

“Dat klinkt eenvoudig, maar het is best wel complex: er bestaat nu eenmaal geen ‘markt’ voor zuivere lucht of voor het welzijn dat een bos creëert. Toch is het belangrijk om ecosysteemdiensten in geld uit te drukken. Op die manier wordt het voor beleidsmakers en voor het brede publiek makkelijker om hun waarde te begrijpen.” 

Je onderzoekt onder meer welke invloed een groene omgeving heeft op het welzijn en de ontwikkeling van kinderen. Hoe zit dat precies?

“Het verband tussen groene ruimte en meer welzijn is al meermaals aangetoond. Met ons GreenBrain-onderzoek, dat wordt gesteund door het FWO, bestuderen we de effecten op kinderen. Voor GreenBrain werkt de onderzoeksgroep Milieu-economie, waartoe ik behoor, nauw samen met de onderzoeksgroep Epidemiologie aan de UHasselt.”

“Mijn collega’s van Epidemiologie gaan onder meer na waarom kinderen die veel groen rond zich hebben, zich beter voelen en hogere IQ-scores behalen dan kinderen die dat voordeel niet hebben. Wat is de biomoleculaire basis daarvoor, en dan vooral op het vlak van epigenetica? Hoe zorgt een groene omgeving ervoor dat er fysieke veranderingen optreden in het lichaam? Welke invloed heeft groene ruimte op de neurologische ontwikkeling van kinderen? Om dat te achterhalen, vergaren ze data over een groep van zo’n 2.000 Limburgse kinderen die al tien jaar door UHasselt worden opgevolgd.”

“Vanuit de onderzoeksgroep Milieu-economie bekijken wij vervolgens hoe de levenskwaliteit van diezelfde kinderen verbetert, en wat dat betekent in monetaire termen. Een hoger IQ leidt bijvoorbeeld vaak naar een job met een hoger inkomen. Gezonde kinderen groeien ook vaker op tot gezonde volwassenen, die minder ziektekosten moeten betalen. Zo krijgt groene ruimte ook een economische waarde.” 

Stel: je kunt effectief aantonen dat groene ruimte een economische waarde heeft. Wat wil je dan met die kennis doen?

“Als de onderzoeksresultaten goed zijn, wil ik ze graag gebruiken om beleidsmensen meer inzicht te geven in hun mogelijkheden. Als we bijvoorbeeld duidelijk kunnen aantonen dat een groene speelplaats een positieve invloed heeft op het welzijn van kinderen, en we kunnen die meerwaarde concreet in geld uitdrukken, dan zullen beleidsmakers er ook meer waarde aan hechten.” 

“Nu is de redenering nog vaak: “200.000 euro om een speelplaats groener in te richten, wie gaat dat betalen?” Maar als je vervolgens kunt aantonen dat de meerwaarde van die groene speelplaats veel hoger is dan 200.000 euro – dat moeten we natuurlijk nog afwachten –, dan zullen beleidsmakers veel sneller de stap zetten om ook effectief geld vrij te maken. Zo kunnen we publieke investeringen in een groenere richting helpen sturen.” 

Je zit hier vol enthousiasme te vertellen. Wat vind je zo leuk aan je job? 

“Twintig jaar geleden startte ik mijn carrière als transporteconoom. Mijn interesse werd al snel gewekt door de negatieve gevolgen van transport op het milieu, en door de maatregelen die je kunt nemen om de impact op de klimaatverandering te verkleinen. Zo ben ik stilaan bij de milieu-economie terechtgekomen.” 

“Milieu-economie is een toegepaste wetenschap: we baseren ons op data van anderen. Als milieu-econoom werk ik heel vaak samen met wetenschappers uit andere disciplines, zoals chemie, biologie, epidemiologie, rechten, ingenieurswetenschappen … Die verschillende perspectieven maken mijn onderzoek erg boeiend en waardevol. Ik wil als econoom niet op een eiland zitten. Bij een bedrijf of een overheidsdienst zou ik ook nuttig werk kunnen doen, maar ik zou er wellicht minder vrijheid hebben.”

Als je morgen een onbeperkt onderzoeksbudget zou krijgen, wat zou je dan willen onderzoeken?

“Goh, dat is een moeilijke vraag. (lacht) Als ik echt een ongelimiteerd budget had, zou ik graag een onderzoeksproject opzetten waarbij we een grote groep kinderen uit heel Vlaanderen jarenlang zouden opvolgen, tot ver voorbij hun 18de verjaardag. Dan zouden we na verloop van tijd bijvoorbeeld ook hun inkomen en hun vermogen kunnen checken. Zo zouden we kunnen nagaan of er een rechtstreeks verband is tussen meer groen in de buurt en professioneel succes als volwassene. Zo’n onderzoek zou natuurlijk pas echt waardevol zijn op langere termijn. Maar ik zou het wel fascinerend vinden.” 

Je werkt inmiddels ongeveer 20 jaar als wetenschapper. Als dat morgen niet meer zou kunnen, wat zou je dan willen worden?

“In dat geval zou ik graag terugkeren naar mijn allereerste liefde: de luchtvaart! Die sector heb ik altijd al heel boeiend gevonden. Al blijft het milieu natuurlijk een grote bekommernis, want vliegtuigen stoten veel CO2 uit. Ik zou het heel waardevol vinden om te kunnen meewerken aan de broodnodige vergroening van de luchtvaart. De transitie naar Net Zero Carbon (een netto-nul uitstoot, red.) zal nog heel moeilijk worden, maar we moeten het op z’n minst proberen.”